БЭЛЭГ дурсгал

Манай урлан алт, мөнгө, зэс, ган, шүр, сувд, оюу, номин зэрэг 9 эрдэнээр өв уламжлалыг орчин үетэй нийцүүлэн үнэт эдлэл, бэлэг дурсгал, гоёл чимэглэлийг урлаж 4 салбар дэлгүүр, хүргэлтээр борлуулах ба хувь хүн, албан байгууллагын захиалгын дагуу урладаг.

Мөнгөн Талст Урлан

Орос дээд зэргийн хаш шигтгээтэй, хурдан морины тарнитай ум хар модон ХУСУУР, СОЙЗ Хурдан морийг хусахад учир их бий. Адууны хэлбэр хийцнээс болоод морины нуруу өөр өөр байх ба арьс нь нимгэн зузаанаас шалтгаална. Ир багатай хусуураар аль болох хусах хэрэгтэй учир нь хусахын тоогоор морины мах хорогдож байдаг. Уралдаж ирсэн морины гэдсийн мөн цээжийг нь сайн хусах хэрэгтэй. Ингэснээр суга нь бүрэн тэнийдэг. Давхар уяатай мориний зоог сайн хусаж байх нь сайн байдаг. Хайлмагтсан зоотой, давхар матаас ихтэй, махны чанар зөөлөн эм махтай адууг ийм адууг их хусах хэрэггүй байдаг. <a href="https://l.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Fwww.zms.mn%2F%3Ffbclid%3DIwAR2kgUqZ51decafxuyl25nT-uQbAaB79JzuYYwJI6VyVR9dt6A7JhM65Lhg&amp;h=AT3U34zLKZgIM2duBvmyIGKltPDRkmXzXWicgKgwi-zzBlHKoBwuIKwuS_Qx9ouwDGFii4VolECDJ234A5oxSos2CMACsDSHPh-6etIGpY6hkGFsuMXfBDt2pt-9AVXSJphT&amp;__tn__=-UK-R&amp;c[0]=AT3p1e9nMY9_URjtUw7BvOLG9xY9Iphhcs1X2rQxk8pDVkUG_BJShhCJj2cqyaJUFpOugsJbGxb3MIcZOY417B7dCco4z54PuKxewnIuqxwNeWrHzkurKPRCE8HhA-aEdTtutvT2YtF11XbTtUW4FhnitRkZPw" rel="noopener noreferrer" target="_blank">(www.zms.m</a>n, Монгол Улсын Тод манлай уяач, гавъяат малчин Д.Онон)<ul><li>Хурдан морины толгойг нарийн сойзоор цэвэрлэнэ. Бүдүүвтэр сойзоор хөлс, бохирыг арилгана. (<a href="https://l.facebook.com/l.php?u=http%3A%2F%2Fwww.todmagnai.mn%2Fn%2Fw5%3Ffbclid%3DIwAR2efljDxtVREmMK78TI---pHNu3Jwhilj75YyGqw7myycFK7IgjrwgruVY&amp;h=AT088PO2MSuxwm2Q9IplUKfP27IIBTefXOf2Pogp6ZEQYaZXGoD6ZsGUcBW_VwqfMexkljFLgeDc0MCoshDa5P7B9dYNs5cSJK6-Ic1-srwQjzJIclkZSBmd2V_pEcq57NVd&amp;__tn__=-UK-R&amp;c[0]=AT3p1e9nMY9_URjtUw7BvOLG9xY9Iphhcs1X2rQxk8pDVkUG_BJShhCJj2cqyaJUFpOugsJbGxb3MIcZOY417B7dCco4z54PuKxewnIuqxwNeWrHzkurKPRCE8HhA-aEdTtutvT2YtF11XbTtUW4FhnitRkZPw" rel="noopener noreferrer" target="_blank">www.todmagnai.mn/n/w5</a>)</li><li>Хусуурны урт: 47см</li><li>Сойзны урт: 23см</li><li>Дархны хийц: 100% гар урлал, цутгуурын 6 насны морьд, морьд гуулийг алтадсан, хаш, шүр үнэт чулуу, сийлбэртэй үнэт ум хар мод</li></ul> Салбаруудын байршил:<ul><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно, Гандирс хажууд, Мөнгөн талст төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> Хүргэлтийн захиалга өгөх утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819<a href="https://www.facebook.com/hashtag/%D0%BC%D3%A9%D0%BD%D0%B3%D3%A9%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%81%D1%82?__eep__=6&amp;__cft__[0]=AZUiNx1_o2U7jVqVuIPWC2o4jCOp90meMwJNWc4EpuG9_LWnvlxzzaoKOf_TNx28El2jAY5m3wPG-YTVL15b_yslwTks6m-lnGhSwDqXQHSvCia_GuqcQ6wVuGy478tnRG0-hEWHcgUEsnfeDCt6wn4FRStuysbnakh_QTEDM8MQXQ00pYpShz3HryZQK9ZkWUStc_Zm1GzZl3BlxmkBqdhI&amp;__tn__=*NK-R" rel="noopener noreferrer" target="_blank">#Мөнгөн_Талст</a><a href="https://www.facebook.com/hashtag/%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B0%D1%81_%D1%8D%D1%85%D0%BB%D1%8D%D1%85_%D1%82%D2%AF%D2%AF%D1%85?__eep__=6&amp;__cft__[0]=AZUiNx1_o2U7jVqVuIPWC2o4jCOp90meMwJNWc4EpuG9_LWnvlxzzaoKOf_TNx28El2jAY5m3wPG-YTVL15b_yslwTks6m-lnGhSwDqXQHSvCia_GuqcQ6wVuGy478tnRG0-hEWHcgUEsnfeDCt6wn4FRStuysbnakh_QTEDM8MQXQ00pYpShz3HryZQK9ZkWUStc_Zm1GzZl3BlxmkBqdhI&amp;__tn__=*NK-R" rel="noopener noreferrer" target="_blank">#Танаас_Эхлэх_Түүх</a>

Хаш шигтгээтэй, алтан шармал хусуур сойз

Хурдан морины тарнитай, ум хар модон дээр гуулийг алтадсан чимэгтэй ХУСУУР, СОЙЗ 

Ногоон чулуун суурьтай Хар тогоруу (Hooded crane) сувинерийн хэмжээ:Урт: 17 смӨргөн: 9 смӨндөр: 9 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 21, смӨргөн: 21 смӨндөр: 11,5 см Овог. ТогорууныханСтатус: Нэн ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангилалын шалгуураар “эмзэг” зүйлд хамаарна.Таних шинж: Жижиг биетэй, өвөг тогоруунаас харьцангуй том. Толгой, хүзүү цагаан, бие хар, хар саарал зүстэй. Зулай улаан. Хөл хар. Залуу бодгалийн толгой, хүзүү бараан.Tархац, байршил нутаг: Монголд нүүдлийн болон зусах байдлаар тааралдана. Хэрлэн, Улз голоор хэдэн зуугаараа үзэгдэнэ. Архангайн Цагаан сүмийн аманд зусна.Амьдралын онцлог: Тайгын намгуудад IY сарын сүүлчээр үүрээ засаж, 2 өндөг гаргана. Дэгдээхэй YIII сард нисэж эхэлнэ. Шавж, мэлхий, ургамлын үндэс, үр жимсээр хооллоно. YI сарын эхээр 10-30-аараа сүрэглэн ирнэ. Тариалангийн талбайд олноороо цугларч хаягдсан буудайн үрийг түүж иднэ. Х сарын эхээр өндөглөх нутагтаа 5-10-аараа сүрэглэн ниснэ. Үржилд ороогүй бодгалиуд зусна.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Байгаль дахь нийт нөөц 7 мянга гаруй бий. 2012 оны намар Айхан нуурын хөндийд 22 хар тогоруу тааралдсан. Нүүдлийн үедээ дайрч өнгөрдөг болон зусдаг нуур, цөөрмийн усны түвшин багасаж, зарим нуурууд хатаж, ширгэж буй нь энэ зүйлийн амьдралд сөргөөр нөлөөлнө.Хамгаалсан байдал:&nbsp;1995 оноос агнахыг хуулиар хориглосон. Зэрлэг амьтан ба ургамлын аймгийн ховордсон зүйлийг олон улсын хэмжээнд худалдаалах тухай конвенцын I хавсралт, Зэрлэг амьтдын нүүдлийн зүйлийг хамгаалах тухай конвенцын II хавсралт, Монгол Улсын улаан ном, Азийн ховор шувуудын Улаан номд тус тус орсон, байршил нутгийн зарим хэсгийг улсын тусгай хамгаалалтад авсан. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ХАР ТОГОРУУ, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 1100гр
Цэвэр жин: 670гр

Ногоон чулуун суурьтай Цаа буга (Reindeer - Caribou) сувинерийн хэмжээ:Урт: 26 смӨргөн: 26 смӨндөр: 10 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 31 смӨргөн: 31 смӨндөр: 12 см Овог. БугынханЭрийг нь этэр, эмийг нь манжиг, үр төлийг нь хугаш гэнэ.Статус: Нэн ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангиллын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “анхааралд өртөхөөргүй”, бүс нутгийн хэмжээнд “эмзэг” хэмээн үнэлэгдсэн.Таних шинж: Биеийн урт 220 см, сэрвээний өндөр 140 см, жин 300 кг хүрнэ. Биегонзгойвтор. Хөл харьцангуй богино. Хүзүү урт. Чих жижгэвтэр, үзүүр мохоодуу. Этэр, манжиг арагш дээш чиглээд үзүүр нь урагш эргэн дугуйрсан олон салаа, хавтгайдуу эвэртэй. Манжигийн эвэр этэрийнхээс арай бага, цөөн салаатай. Зун хүрэн буурал, бүдэг эрээлж бүхий жигд бор, өвөл бараавтар эрээлж бүхий цайвар саарал зүстэй.Tархац, байршил нутаг: Улаан тайгын нурууны Жамс, баруун зүүн Жодог, Бяранга, Тэнгис, Шарга голын эх, Хөвсгөл нуурын Хэвэн, Залуу үүрийн сарьдаг, Хэвэн, Залуу үүр голын эх 1600-аад км.кв нутагт тархана. Зун ойн бүсээс дээш сарьдаг, тагийн хаг, хөвд, сөөг бүхий царамд, өвөл хавар уулын ойн дээд бүслүүрт бэлчинэ. Буган цаа 10 сарын эхнээс Саяны өндөр уулсын ар бэлээс өвөр лүү нүүдэллэн ирж, дараа оны шар усны үер болохоос урьтаж буцан нүүдэллэдэг. Нутгийн сүрэг болон сүргээсээ тасарч хоцорсон цөөн сүрэг Монголын талд тогтмол байнга байршдаг.Амьдралын онцлог: Өвөл хаг, хөвд, мод, бутны мөчир, нахиа, найлзуураар идээшилнэ. Зун элдэв ногоо, хаг хөвд, бутны навч, найлзуур, мөөг иднэ. Зун өглөө орой, өвөл голдуу өдөр бэлчээрлэнэ. Сүрэг янз бүрийн насны манжиг, этэр, төлөөс бүрдэнэ. Ороо нийлэг X сард болж, этэр 15 хүртэл манжийг хурааж хээлтүүлнэ. Манжиг V, VI сард хугаш төрүүлж, намар орой болтол хөхүүлнэ. Этрийн эвэр орооны дараа XII, I сард, хээлтэй манжгийнх төллөсний дараа VI сард, сувай манжгийнх II сард унаад, VIII сарын сүүлчээр ургаж дуусна.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Хөвсгөл нуурын баруун хэсэгт (Бяран, Тэнгис, Жүгнэг, Шарга, Хороо орчимд) 80-100 орчим, зүүн хэсэгт (Нарийн ханхын эх, Хэвэн, Өлгий гол, Залуу үүрийн эх орчим) 60-80 орчим нийт 140-200 орчим буган цаа улсын хил орчмын нутгаар байршиж байна. Хууль бусаар агнах, чононд их хөнөөгдсөнөөс устах аюулд ороод байна.Хамгаалсан байдал:&nbsp;Монголд 1953 оноос цаа буга агнахыг хуулиар хориглон, амьтны тухай хуулиар нэн ховор амьтнаар оруулж Монгол улсын улаан номд хоёр удаагийн хэвлэлд “нэн ховор” зэрэглэлээр тус тус бүртгэсэн. Тархац нутгийн ихэнх хэсэг нь Хорьдол Сарьдагийн дархан цаазат газар, Улаан тайга болон Хөвсгөл нуурын байгалийн цогцолборт газарт хамрагдаад байна. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ЦАА БУГА, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 3785гр
Цэвэр жин: 3030гр

Хилэнцэт хорхой (дигваранз) сувинерийн хэмжээ:Урт: 20 смӨргөн: 14.5 смӨндөр: 13 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 22 смӨргөн: 17 смӨндөр: 14 см Говийн догшин ноён хутагт Дулдуйтын Данзанравжаа (1803-1856) хутагтын шүтдэг шүтээнүүдийн нэг нь дигваранз буюу хилэнцэт хорхой байсан гэдэг. Хилэнцэт хорхой бол гүн ухааны бэлгэ тэмдэг юм. “Хүн өөрийнхөө алдааны учрыг дотроосоо хайх ёстой” гэж шавь нартаа сургадаг байсан байна.&nbsp; Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ХИЛЭНЦЭТ ХОРХОЙ, хүрэл, алтан шармал

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 1080гр
Цэвэр жин: 670гр

Ногоон чулуун суурьтай Борцгор хотон (Dalmatian pelican) сувинерийн хэмжээ:Урт: 15 смӨргөн: 10 смӨндөр: 11 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 21, смӨргөн: 21 смӨндөр: 11,5 см Овог. ХотонгийхонСтатус: Нэн ховор зүйл. Дэлхийн байгаль хамгаалах холбоо /цаашид “ДБХХ” гэх/-ны Улаан дансны ангиллын шалгуураар “устаж байгаа” зүйлд хамаарна.Таних шинж: Бие том‚ 170 см, 13 кг хүртэл жинтэй. Ерөнхий зүс цагаан. Хүчирхэг‚ урт‚ үзүүр тийш нарийссан өргөн хошуутай. Хошуун дороо шар сарьсан ууттай. Орооны үед цул сарьс улаан болж хувирна. Хэвэл цагаан‚ нуруу бор сааралдуу‚ дагз‚ шилний өд буржгар‚ хөх саарал. Tархац, байршил нутаг: Манай улсад нүүдлийнхээ үед Нууруудын хөндий‚ Завхан гол‚ Их нууруудын хотгорт тохиолдоно. Үржилд ороогүй бодгаль Увс, Хяргас, Баян‚ Өгий нуурт тааралдана. Загас‚ ургамал ихтэй томоохон нуур‚ голын адгаар өндөглөнө. Зэгс‚ тачирдуу ургамалтай усны шаваргүй эргээр амарна.Амьдралын онцлог: Өвөлжсөн газраасаа IV сарын сүүл, V сарын эхээр нүүдэллэн ирнэ. Загастай, онгон зэлүүд том нуурын гүнзгий хоолойн эргээр зэгсний нөмөр бараадан цуглаж, хатсан зэгс‚ өвсний‚ ишээр метр шахам өндөр‚ 70-аад см өргөн үүр засна. Гурван нас хүрч, үржилд орно. V сарын дундуур шаргалдуу туяатай‚ цагаан 1-2, заримдаа 2-4 өндөг гаргана. Дөчин хоногийн дараа ангаахай гарч, арваад хоногийн дараа цагаан ноолуур өдөөр хучигдан, усанд сэлэх чадвартай болно. Ангаахай дал гаруй хоног болоод нисэж эхэлнэ. Энэ үеэс хотонгийн бүлүүд сүрэглэж, загас элбэгтэй нуураар X сар гартал хэсүүчилсээр, өвөлжих газрын зүгт нүүнэ.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Дэлхийд 3200-4300 хотон бий. 2010 оны 6 сард Хар ус нуурын Цагаан голын арлууд дээр 120-150 хотон тохиолдож байсан. Усны түвшин буурах‚ хэт ихсэх‚ нуурын эрэг, арлын ургамал талхлагдах зэргээс үүр‚ өндөг устана. Хүн ойртоход үүрээ удаан хугацаагаар орхиж явснаас цахлай‚ үнэг зэрэг амьтад өндөг‚ ангаахайг сүйтгэнэ. Хотонгийн хошуугаар хурдан морины хусуур хийдэг нутгийнхны заншил хотонгийн нөөцийг хомсдуулж‚ улмаар устахад хүргэх хандлагатай байна.Хамгаалсан байдал:&nbsp;1953 оноос агнахыг хуулиар хориглож, Амьтны тухай хуульд нэн ховор амьтнаар бүртгэж, Зэрлэг амьтан ба ургамлын аймгийн ховордсон зүйлийг олон улсын хэмжээнд худалдаалах тухай конвенц /CITES/, Зэрлэг амьтдын нүүдлийн зүйлийг хамгаалах тухай конвенц /CMS/ болон Олон улсын ач холбогдол бүхий ус, намгархаг газар, ялангуяа усны шувууд олноор амьдардаг орчны тухай конвенц /RAMSAR/-ийн жагсаалтад орсон Хар ус нуур, Орог нуур, Буйр нуур, түүний орчмын ус, намгархаг газар, Монгол улсын улаан ном /1987, 1997/-онд тус тус орсон. Тархац нутгийг Увс нуурын ай савын дархан цаазат газар, Хар ус нуурын байгалийн цогцолбор газар хэсэгчлэн хамрагдсан. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

БОРЦГОР ХОТОН, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 1400гр
Цэвэр жин: 980гр

Ногоон чулуун суурьтай Зэгсний гахай (Wild boar) сувинерийн хэмжээ:Урт: 16 смӨргөн: 18 смӨндөр: 8 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 24.5 смӨргөн: 24 смӨндөр: 10,5 см Овог. ГахайнханЭрийг нь бодон, эмийг нь мэгж, үр төлийг нь тоорой гэнэ.Статус: Ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангиллын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “ховордож болзошгүй”, бүс нутгийн хэмжээнд “устаж болзошгүй” хэмээн үнэлэгдсэн.Таних шинж: Биеийн урт 170 см, сэрвээний өндөр 80 см, сүүл 24 см, жин 200 кг хүрнэ. Толгой урт, хоншоор шонтгор, хүзүү богино. Мөчид богино. Чих дэлдгэр, үзүүртээ урт үстэй. Мөчдийн хөхөн туруу урт. Дээд, доод соёо уруулаас гадагш дорсойн гарч хоорондоо зөрсөн байрлалтай. Бодонгийн соёо мэгжийнхээс урт, том. Зүс бор саарал, хүрэн, бараавтар. Нялх тоорой тууш шаравтар судал бүхий эрээн зүстэй.Tархац, байршил нутаг: Хар ус, Хар нуурын эргийн хулсан шугуй, Ховд, Булган, Зэрэг, Бөхмөрөн, Тэс, Нарийн голуудын татам шугуйд хэсэгхэн газарт байдаг. Шаргын гол, Завхан, Хүнгүй голын адаг, Зүүнгарын болон Алтайн өвөр говийн зарим баян бүрд, гол горхи зэрэг урьд байсан нутагтаа очиж түр байршина.Амьдралын онцлог: Хар Ус нуурын гахай XII сарын эцэс I сарын эхээр ороо нийлэгт орж, IVсард мэгж 2-5 торой гаргана. Өвөл зэгс, ургамлын үндэс, мэрэгч, амьтны сэг иднэ. Хар Ус нуурын гахай өвлийн тэжээл дутмаг үед осгож, турж үхсэн малын болон өөрсдийнхөө сэгийг идэж хонь, ямаа руу дайрахаас гадна ондааторыг хялбархан барьж иднэ.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Хар ус, Хар, Дөргөн нууруудын зэгсэн шугуйд тархсан гахайн тоо толгой 1998 оны байдлаар, 50-+10 байжээ.Хамгаалсан байдал:&nbsp;Монгол улсын Засгийн газрын 2012 оны 7 дугаар тогтоолоор баталсан ховор амьтны жагсаалтад бүртгэж, Монгол улсын улаан номонд оруулсан. Тархац нутгийг улсын болон орон нутгийн тусгай хамгаалалттай газарт хэсэгчлэн хамруулж хамгаалсан. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ЗЭГСНИЙ ГАХАЙ, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 2630гр
Цэвэр жин: 2150гр

Ногоон чулуун суурьтай Хүдэр (Musk deer) сувинерийн хэмжээ:Урт: 16 смӨргөн: 13 смӨндөр: 7.5 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 21,5 смӨргөн: 21 смӨндөр: 11,5 см Овог. БугынханЭрийг нь гирээ, эмийг нь гирэгчин, үр төлийг нь шовшоорой гэнэ.Статус: Нэн ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангиллын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “эмзэг”, бүс нутгийн хэмжээнд “устаж болзошгүй” хэмээн үнэлэгдсэн.Таних шинж: Гирээ, гирэгчин эвэргүй. Гирээ дээд уруул дороосоо илүү гарч эрүүнээс доош сөрдийсөн, 7 см хүртэл урт сэлэм хэлбэртэй, хурц, тод цагаан соёотой. Гирэгчний соёо жижиг. Хажуу, зоо хондлойгоороо бүдэг шаравтар толбо бүхий хүрэн бор, бараан хүрэн зүстэй. Хэвэл, мөчдийн дотор тал цайвар. Хондлой сэрвээнээсээ өндөр, урьд хөл хойд хөлөөс богино харагдана. Биеийн урт 93 см, сэрвээний өндөр 69 см, жин 14 кг хүрнэ.Tархац, байршил нутаг: Хэнтий, Хөвсгөл, Хангайн уулархаг нутаг, Монгол Алтайн умард хэсгийн зарим салбар уулсын ойгоор тархмал. Уулсын ар хажууд 1700-2300м өндөрт хуш, хуш-шинэс, шинэсэн ойд амьдарна. Сүүдэрлэг хэц хажуугийн хөвд дэвсгэртэй хөрс, модны хаг ихтэй, унанги модтой балар шигүү ойд байршина. Байршлаа улирлаар бага өөрчилдөг. Тодорхой хэcэгхэн газар байнга нутаглана.Амьдралын онцлог: Ороо нийлэгт XII сарын дундаас орж, YI сарын эцэс, YII сарын эхээр голдуу ихэр шовшоорой төрүүлнэ. Сүрэглэдэггүй. YII-YIII сард гуужна. Зун голдуу ургамал, ихэвчлэн хаг хөвд иднэ. Шовшоорой 2 сар гаруй хөхүүл байна. Аюул тохиолдох, айж сандрахдаа исгэрэх, уйлах мэт дуугарна.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Их агналтаас энэ зууны хорь гучаад онд тархцын ихэнх хэсэгт нэлээд цөөрчээ. 2010 судалгааны ажлын тайланд 34796 км2 нутагт 1000 га-д 1,9 бодгаль ноогдох нягтшилтайгаар 6525 толгой баданга хүдрийн нөөцтэй хэмээн тогтоосон. Сүүлийн жилүүдэд хүдрийн заарыг авах зорилгоор хулгайн агналт ихэссэнээс тоо толгой эрс цөөрөх болов. Байгальд чоно, шилүүс, нохой зээх, баавгайд бариулдаг. Дэлхийн хэмжээнд ховордсон, устах аюулд орсон зүйл.Хамгаалсан байдал:&nbsp;1953 оноос агнахыг хуулиар хориглосон. Амьтны тухай хуулиар нэн ховор амьтнаар, Монгол улсын улаан номд, зэрлэг амьтан ба ургамлын аймгийн ховордсон зүйлийг олон улсын хэмжээнд худалдаалах тухай конвенцийн II хавсралтад тус тус бүртгэсэн. Хүдрийн байршил нутгийг Хангай, Тарвагатай, Хан Хэнтий, Богд хан уулын дархан газар, Горхи Тэрэлжийн байгалийн цогцолборт газарт хамруулжээ. Баданга хүдрийн тархац нутгийн 6971км2 нутаг нь улсын тусгай хамгаалалттай газар нутагт, 3854 км2 нутаг нь орон нутгийн тусгай хамгаалалттай газар нутагт хамрагдсан байна. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ХҮДЭР, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 1400гр
Цэвэр жин: 1000гр

Ногоон чулуун суурьтай Билигт гөрөөс (Unicorn antelope) жижиг сувинерийн хэмжээ:Урт: 18.5 смӨргөн: 3 смӨндөр: 7 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 21,5 смӨргөн: 21 смӨндөр: 11,5 см Хүннүгийн үеийн археологийн олдвор.&nbsp;Домогт гардаг ганц эвэрт амьтан. Энэ амьтныг монголчууд “Бэлгэт гөрөөс”, “хилэн гөрөөс” ч хэмээн нэрлэдэг. Мөн бодь гөрөөс, цагаан гөрөөс, голч гөрөөс хэмээн нэрлэх явдал ч бий. Бэлгэт гөрөөсийг сайн сайхны бэлгэдэл, цэвэр ариуны бэлгэдэл хэмээн үздэг ажээ. Уг амьтны онцлог нь ганц эвэртэй байх тул өрнө дахинд “юникорн буюу ганц эвэрт” хэмээн нэрлэдэг байна. Өрнийн домогт гол төлөв цагаан өнгийн морь төрхтэй дүрслэгддэг бол дорно дахинд ялангуяа Хятадад луутай төстэй домгийн амьтан хэмээн төсөөлдөг ажээ. Хятадууд бэлгэт гөрөөсийг “чилэн” хэмээн нэрлэнэ.Монголчууд уг амьтныг бүс, адууны тоног зэрэгт дүрслэн гоёл болгож байсан нь археологийн олдворуудаас харагддаг. Үүний тод жишээ нь өдгөө ОХУ-ын Эрмитаж музейд хадгалагдаж буй Алтан ордны дурсгалаас илэрсэн бүсний мөнгөн чимэг юм.Бэлгэт гөрөөсийг Хүннүгийн үед их шүтэж байсан нь сүүлийн жилүүдэд&nbsp;<a href="https://mongoltoli.mn/history/h/328" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Хүннүгийн язгууртны булш</a>наас илэрч олдсон эмээлийн хударга хөмөлдрөгийн чимэгт олонтоо дүрсэлсэн байгаагаас мэдэгдэнэ. Анх Архангай аймгийн нутагт орших Гол модны дурсгалт газрын 20-р булшнаас бэлгэт гөрөөсийн дүрстэй алтаар шарж мөнгөөр хөөмөлдөн хийсэн дугуй болон гонзгой хэлбэрийн хударга, хөмөлдрөгний чимэгнүүд олдсон ба түүний дараа Ноён уул, Гол мод-2 зэрэг дурсгалаас ч төстэй алт, мөнгөн чимэг олджээ. (Г.Эрэгзэн) Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

БИЛИГТ ГӨРӨӨС, ЖИЖИГ хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 800гр
Цэвэр жин: 380гр

Ногоон чулуун суурьтай Билигт гөрөөс (Unicorn antelope) дунд сувинерийн хэмжээ:Урт: 31 смӨргөн: 6 смӨндөр: 16 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 36 смӨргөн: 21 смӨндөр: 19 см Хүннүгийн үеийн археологийн олдвор.&nbsp;Домогт гардаг ганц эвэрт амьтан. Энэ амьтныг монголчууд “Бэлгэт гөрөөс”, “хилэн гөрөөс” ч хэмээн нэрлэдэг. Мөн бодь гөрөөс, цагаан гөрөөс, голч гөрөөс хэмээн нэрлэх явдал ч бий. Бэлгэт гөрөөсийг сайн сайхны бэлгэдэл, цэвэр ариуны бэлгэдэл хэмээн үздэг ажээ. Уг амьтны онцлог нь ганц эвэртэй байх тул өрнө дахинд “юникорн буюу ганц эвэрт” хэмээн нэрлэдэг байна. Өрнийн домогт гол төлөв цагаан өнгийн морь төрхтэй дүрслэгддэг бол дорно дахинд ялангуяа Хятадад луутай төстэй домгийн амьтан хэмээн төсөөлдөг ажээ. Хятадууд бэлгэт гөрөөсийг “чилэн” хэмээн нэрлэнэ.Монголчууд уг амьтныг бүс, адууны тоног зэрэгт дүрслэн гоёл болгож байсан нь археологийн олдворуудаас харагддаг. Үүний тод жишээ нь өдгөө ОХУ-ын Эрмитаж музейд хадгалагдаж буй Алтан ордны дурсгалаас илэрсэн бүсний мөнгөн чимэг юм.Бэлгэт гөрөөсийг Хүннүгийн үед их шүтэж байсан нь сүүлийн жилүүдэд&nbsp;<a href="https://mongoltoli.mn/history/h/328" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Хүннүгийн язгууртны булш</a>наас илэрч олдсон эмээлийн хударга хөмөлдрөгийн чимэгт олонтоо дүрсэлсэн байгаагаас мэдэгдэнэ. Анх Архангай аймгийн нутагт орших Гол модны дурсгалт газрын 20-р булшнаас бэлгэт гөрөөсийн дүрстэй алтаар шарж мөнгөөр хөөмөлдөн хийсэн дугуй болон гонзгой хэлбэрийн хударга, хөмөлдрөгний чимэгнүүд олдсон ба түүний дараа Ноён уул, Гол мод-2 зэрэг дурсгалаас ч төстэй алт, мөнгөн чимэг олджээ. (Г.Эрэгзэн) Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

БИЛИГТ ГӨРӨӨС, ДУНД хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 2010гр
Цэвэр жин: 1440гр

Ногоон чулуун суурьтай Билигт гөрөөс (Unicorn antelope) том сувинерийн хэмжээ:Урт: 32.5 смӨргөн: 7 смӨндөр: 17 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 36 смӨргөн: 21 смӨндөр: 19 см Хүннүгийн үеийн археологийн олдвор.&nbsp;Домогт гардаг ганц эвэрт амьтан. Энэ амьтныг монголчууд “Бэлгэт гөрөөс”, “хилэн гөрөөс” ч хэмээн нэрлэдэг. Мөн бодь гөрөөс, цагаан гөрөөс, голч гөрөөс хэмээн нэрлэх явдал ч бий. Бэлгэт гөрөөсийг сайн сайхны бэлгэдэл, цэвэр ариуны бэлгэдэл хэмээн үздэг ажээ. Уг амьтны онцлог нь ганц эвэртэй байх тул өрнө дахинд “юникорн буюу ганц эвэрт” хэмээн нэрлэдэг байна. Өрнийн домогт гол төлөв цагаан өнгийн морь төрхтэй дүрслэгддэг бол дорно дахинд ялангуяа Хятадад луутай төстэй домгийн амьтан хэмээн төсөөлдөг ажээ. Хятадууд бэлгэт гөрөөсийг “чилэн” хэмээн нэрлэнэ.Монголчууд уг амьтныг бүс, адууны тоног зэрэгт дүрслэн гоёл болгож байсан нь археологийн олдворуудаас харагддаг. Үүний тод жишээ нь өдгөө ОХУ-ын Эрмитаж музейд хадгалагдаж буй Алтан ордны дурсгалаас илэрсэн бүсний мөнгөн чимэг юм.Бэлгэт гөрөөсийг Хүннүгийн үед их шүтэж байсан нь сүүлийн жилүүдэд&nbsp;<a href="https://mongoltoli.mn/history/h/328" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Хүннүгийн язгууртны булш</a>наас илэрч олдсон эмээлийн хударга хөмөлдрөгийн чимэгт олонтоо дүрсэлсэн байгаагаас мэдэгдэнэ. Анх Архангай аймгийн нутагт орших Гол модны дурсгалт газрын 20-р булшнаас бэлгэт гөрөөсийн дүрстэй алтаар шарж мөнгөөр хөөмөлдөн хийсэн дугуй болон гонзгой хэлбэрийн хударга, хөмөлдрөгний чимэгнүүд олдсон ба түүний дараа Ноён уул, Гол мод-2 зэрэг дурсгалаас ч төстэй алт, мөнгөн чимэг олджээ. (Г.Эрэгзэн) Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

БИЛИГТ ГӨРӨӨС, ТОМ хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 2330гр
Цэвэр жин: 1760гр

Ногоон чулуун суурьтай Янгирын цээж (ibex - central asian) сувинерийн хэмжээ:Урт: 29 смӨргөн: 17 смӨндөр: 12 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 32 смӨргөн: 20,5 смӨндөр: 12.5 см Овог. ТугалмайтныханСтатус: : Ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангиллын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “анхааралд өртөхөөргүй”, бүс нутгийн хэмжээнд “ховордож болзошгүй” хэмээн үнэлэгдсэнТаних шинж: Гадаад төрх гэрийн ямаатай төстэй, биеэр том, хүзүү богино, бүдүүн, чих 15 см хүртэл урт, шовх, хөл бүдүүн бахим, сүүл 10-15 см. Тэхийн биеийн урт 128-167 см, сэрвээгээрээ 105 см өндөр, амьдын жин 80-110 кг хүрнэ. Тэх гэдрэгээ махийсан сэлэм хэлбэртэй, олон төвөнх үе бүхий 120-140 см урт эвэртэй. Залуу бодгаль ихэвчлэн улаавтар, идэр насных хар хүрэн, хар халтар, хөгшрөх үедээ цайвар халтар зүстэй болно. Тэхийн сахал өтгөн, урт.Tархац, байршил нутаг: Монгол Алтай, Говь-Алтай, Зүүн гар, Алтайн өвөр говиудын уулс, Хан-хөхий, Хорьдол Сарьдаг, Улаан тайгын нуруу, Дундговь, Дорноговь аймгийн цөл, цөлөрхөг хээрийн бүсийн зарим уулсаар алаг цоог тархана. Бэсрэг уулсын бэл энгэр, аараг толгод, өндөр уулын эгц цавчим хад цохио, нуранги асга бүхий давчхан хавцал, ой модгүй, бартаа саадгүй газарт байршин нутаглана.Амьдралын онцлог: Ороо нийлэгт XI сарын эхээр орж, IV сарын сүүлчээс V сарын эцэс хүртэл ишиглэнэ. Ихэрлэх элбэг. Орооныхоо үед хэдэн арав, зуугаараа нийлж, бусад үед тэх, ямаа ялгаран сүрэглэнэ. Тэх 8-12 ямаа хураана. Өдрийн идээшлэгтэй, зун голдуу өглөө, оройн сэрүүнд идэвхтэй идээшилнэ. Идэш тэжээлд үетэн, сонгинын төрөл, бут сөөгийн навч зонхилно.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: 2009 онд хийсэн уулын туруутны судалгаагаар, Монгол орны янгир ямаа 55985.8 км2 талбайд тархсан бөгөөд 36.0 мянга орчим толгой нөөцтэй гэж үнэлжээ. Дээр үеэс тогтмол агнаснаас тоо толгой цөөрч, бэлчээрийн малын давхцан тархац нутаг хумигдсан. Ирвэс, чоно, шилүүс идэхээс гадна ишгийг чоно, бүргэд барина. Хулгайн ан, өвчлөх, зудад олноор хорогдох зэрэг шалтгаанаас нөөц хомсдож байнаХамгаалсан байдал:&nbsp;Монгол Улсын Засгийн газрын 2012 оны 7 дугаар тогтоолоор ховор амьтны хавсралтад бүртгэсэн. Тархац нутгийг Говийн их дархан цаазат газар, Хорьдол Сарьдаг Богд хан уулын дархан цаазат газар, Их Богд, Говь гурван сайханы байгалийн цогцолборт газар зэрэг улсын тусгай хамгаалалттай газарт хамруулсан. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ЯНГИРЫН ЦЭЭЖ, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 3500р
Цэвэр жин: 2865гр

Ногоон чулуун суурьтай Янгир (ibex - central asian) сувинерийн хэмжээ:Урт: 20 смӨргөн: 13 смӨндөр: 8 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 24.5 смӨргөн: 24 смӨндөр: 10.5 см Овог. ТугалмайтныханСтатус: : Ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангиллын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “анхааралд өртөхөөргүй”, бүс нутгийн хэмжээнд “ховордож болзошгүй” хэмээн үнэлэгдсэнТаних шинж: Гадаад төрх гэрийн ямаатай төстэй, биеэр том, хүзүү богино, бүдүүн, чих 15 см хүртэл урт, шовх, хөл бүдүүн бахим, сүүл 10-15 см. Тэхийн биеийн урт 128-167 см, сэрвээгээрээ 105 см өндөр, амьдын жин 80-110 кг хүрнэ. Тэх гэдрэгээ махийсан сэлэм хэлбэртэй, олон төвөнх үе бүхий 120-140 см урт эвэртэй. Залуу бодгаль ихэвчлэн улаавтар, идэр насных хар хүрэн, хар халтар, хөгшрөх үедээ цайвар халтар зүстэй болно. Тэхийн сахал өтгөн, урт.Tархац, байршил нутаг: Монгол Алтай, Говь-Алтай, Зүүн гар, Алтайн өвөр говиудын уулс, Хан-хөхий, Хорьдол Сарьдаг, Улаан тайгын нуруу, Дундговь, Дорноговь аймгийн цөл, цөлөрхөг хээрийн бүсийн зарим уулсаар алаг цоог тархана. Бэсрэг уулсын бэл энгэр, аараг толгод, өндөр уулын эгц цавчим хад цохио, нуранги асга бүхий давчхан хавцал, ой модгүй, бартаа саадгүй газарт байршин нутаглана.Амьдралын онцлог: Ороо нийлэгт XI сарын эхээр орж, IV сарын сүүлчээс V сарын эцэс хүртэл ишиглэнэ. Ихэрлэх элбэг. Орооныхоо үед хэдэн арав, зуугаараа нийлж, бусад үед тэх, ямаа ялгаран сүрэглэнэ. Тэх 8-12 ямаа хураана. Өдрийн идээшлэгтэй, зун голдуу өглөө, оройн сэрүүнд идэвхтэй идээшилнэ. Идэш тэжээлд үетэн, сонгинын төрөл, бут сөөгийн навч зонхилно.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: 2009 онд хийсэн уулын туруутны судалгаагаар, Монгол орны янгир ямаа 55985.8 км2 талбайд тархсан бөгөөд 36.0 мянга орчим толгой нөөцтэй гэж үнэлжээ. Дээр үеэс тогтмол агнаснаас тоо толгой цөөрч, бэлчээрийн малын давхцан тархац нутаг хумигдсан. Ирвэс, чоно, шилүүс идэхээс гадна ишгийг чоно, бүргэд барина. Хулгайн ан, өвчлөх, зудад олноор хорогдох зэрэг шалтгаанаас нөөц хомсдож байнаХамгаалсан байдал:&nbsp;Монгол Улсын Засгийн газрын 2012 оны 7 дугаар тогтоолоор ховор амьтны хавсралтад бүртгэсэн. Тархац нутгийг Говийн их дархан цаазат газар, Хорьдол Сарьдаг Богд хан уулын дархан цаазат газар, Их Богд, Говь гурван сайханы байгалийн цогцолборт газар зэрэг улсын тусгай хамгаалалттай газарт хамруулсан. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ЯНГИР, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 2000р
Цэвэр жин: 1500гр

Ногоон чулуун суурьтай Аргалийн цээж (Argali - Ovis Ammon) сувинерийн хэмжээ:Урт: 23 смӨргөн: 17 смӨндөр: 13 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 27 смӨргөн: 18 смӨндөр: 14.5 см Овог. ТугалмайтныханЭрийг нь угалз, эмийг нь хомьСтатус: Ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангилалын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “эмзэг”, бүс нутгийн хэмжээнд “устаж болзошгүй” зэрэглэлээр үнэлэгдсэн.Таних шинж: Мөчид урт. Биеийн урт 150 см, сэрвээний өндөр 125 см, жин 180 кг хүрнэ. Угалз 125 см урт, 25 кг том эвэртэй. Аргалийн эвэр угалзныхаас жижиг нарийхан, урт 30 см. Их бие зүс хүрэн бор, хүрэвтэр. Хэвэл цайвар.Tархац, байршил нутаг: Монгол Алтай, Говь-Алтай, тэдгээрийн салбар уулс, Зүүнгарын болон Алтайн өвөр говийн уулс, Өмнөговь, Дорноговийн бэсрэг уулс, Төв халхын тал хээрийн зарим намхан уулс, Хан хөхийн нуруу, Хангайн хөвчийн нуруу. Хөвсгөлийн хорьдол нурууны хэсэгхэн газар бий. Хэнтийн зарим уулсад түр хугацаагаар нүүдэллэн үзэгдэнэ. Өндөр нам уулс, аараг толгод, довцог, манхан элс зэрэг бартаа сархиа, нугачаа бүхий ой модгүй газар идээшилнэ. Алтай, Хангайн уулсад зун мөнх цасны зах хүртэл нүүдэллэн тагийн нуга, царам, ар хажуугаар бэлчиж, өвөл уулын дундаас доош бэл энгэр газарт байршина.Амьдралын онцлог: Ороо нийлэгт X-XI сард орж, IV-V сард хургална. Сүрэглэн амьдарч, нэг угалз 20 хүртэл аргаль хураана. Үржилд 3-4 насандаа оролцоно. Төрөл бүрийн өвслөг ургамлаар идээшилнэ.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Монголд 2009 онд хийсэн уулын туруутны судалгаагаар, аргаль хонь Монгол Байгаль, цаг уурын онцлогоос шалтгаалан тоо толгой ихээхэн хэлбэлздэг. Монголд 1970-аад оны сүүлчээр 40 мянга орчим толгой аргаль байсан бол 2001 онд 13-15 мянга болж цөөрчээ. Энэ нь хууль бус ангаас гадна цөл, хээрт задгай ус, бэлчээр бүхий нутагт нь мал бэлчээрлэснээс дайжин зайлж, чоно, ирвэс, шилүүсний идэш болдогтой холбоотой аж.Хамгаалсан байдал:&nbsp;1953 оноос агнахыг хуулиар хориглож, Засгийн газрын 2012 оны тогтоолоор ховор амьтны жагсаалтад бүртгэн, Монгол Улсын “Улаан ном”, Зэрлэг амьтан ба ургамлын аймгийн ховордсон зүйлийг олон улсын хэмжээнд худалдаалах тухай конвенцын II хавсралтад, мөн Монгол Алтай, Хангайн өндөр уул, Говийн Алтай, Зүүн гарын болон Алтайн өвөр говьд аргалын байршил 6146.4 мянган га талбай бүхий 5 газрыг улсын тусгай хамгаалалтад авчээ Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

АРГАЛИЙН ЦЭЭЖ, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 2920гр
Цэвэр жин: 2400гр

Ногоон чулуун суурьтай Аргаль (Argali - Ovis Ammon) сувинерийн хэмжээ:Урт: 19 смӨргөн: 14 смӨндөр: 7 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 21 смӨргөн: 21 смӨндөр: 11.5 см Овог. ТугалмайтныханЭрийг нь угалз, эмийг нь хомьСтатус: Ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангилалын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “эмзэг”, бүс нутгийн хэмжээнд “устаж болзошгүй” зэрэглэлээр үнэлэгдсэн.Таних шинж: Мөчид урт. Биеийн урт 150 см, сэрвээний өндөр 125 см, жин 180 кг хүрнэ. Угалз 125 см урт, 25 кг том эвэртэй. Аргалийн эвэр угалзныхаас жижиг нарийхан, урт 30 см. Их бие зүс хүрэн бор, хүрэвтэр. Хэвэл цайвар.Tархац, байршил нутаг: Монгол Алтай, Говь-Алтай, тэдгээрийн салбар уулс, Зүүнгарын болон Алтайн өвөр говийн уулс, Өмнөговь, Дорноговийн бэсрэг уулс, Төв халхын тал хээрийн зарим намхан уулс, Хан хөхийн нуруу, Хангайн хөвчийн нуруу. Хөвсгөлийн хорьдол нурууны хэсэгхэн газар бий. Хэнтийн зарим уулсад түр хугацаагаар нүүдэллэн үзэгдэнэ. Өндөр нам уулс, аараг толгод, довцог, манхан элс зэрэг бартаа сархиа, нугачаа бүхий ой модгүй газар идээшилнэ. Алтай, Хангайн уулсад зун мөнх цасны зах хүртэл нүүдэллэн тагийн нуга, царам, ар хажуугаар бэлчиж, өвөл уулын дундаас доош бэл энгэр газарт байршина.Амьдралын онцлог: Ороо нийлэгт X-XI сард орж, IV-V сард хургална. Сүрэглэн амьдарч, нэг угалз 20 хүртэл аргаль хураана. Үржилд 3-4 насандаа оролцоно. Төрөл бүрийн өвслөг ургамлаар идээшилнэ.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Монголд 2009 онд хийсэн уулын туруутны судалгаагаар, аргаль хонь Монгол Байгаль, цаг уурын онцлогоос шалтгаалан тоо толгой ихээхэн хэлбэлздэг. Монголд 1970-аад оны сүүлчээр 40 мянга орчим толгой аргаль байсан бол 2001 онд 13-15 мянга болж цөөрчээ. Энэ нь хууль бус ангаас гадна цөл, хээрт задгай ус, бэлчээр бүхий нутагт нь мал бэлчээрлэснээс дайжин зайлж, чоно, ирвэс, шилүүсний идэш болдогтой холбоотой аж.Хамгаалсан байдал:&nbsp;1953 оноос агнахыг хуулиар хориглож, Засгийн газрын 2012 оны тогтоолоор ховор амьтны жагсаалтад бүртгэн, Монгол Улсын “Улаан ном”, Зэрлэг амьтан ба ургамлын аймгийн ховордсон зүйлийг олон улсын хэмжээнд худалдаалах тухай конвенцын II хавсралтад, мөн Монгол Алтай, Хангайн өндөр уул, Говийн Алтай, Зүүн гарын болон Алтайн өвөр говьд аргалын байршил 6146.4 мянган га талбай бүхий 5 газрыг улсын тусгай хамгаалалтад авчээ Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

АРГАЛЬ, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 1914гр
Цэвэр жин: 1500гр

Ногоон чулуун суурьтай Халиун буганы цээж баримал (Red deer) сувинерийн хэмжээ:Урт: 32,5 смӨргөн: 14 смӨндөр: 20 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 36 смӨргөн: 33 смӨндөр: 15 см Овог. БугынханХалиун буга (заримдаа марал гэх нь бий) нь Монголчуудын соёлын нэг хэсэг болсон. Жишээлбэл: “Бөртэ-чино, гэргий Гуа маралын хамт Онон мөрний эх Бурхан халдун ууланд нутаглаж Батцагаан хэмээх нэгэн хөвгүүн төрүүлэв” гэсэн бичгийн сурвалж бичигт дурдсан бол хүрэл зэвсгийн үеийн буган хөшөө дээр нисэх гэж байгаа мэт маш уран дүрсэлсэн.Статус: Олон улсад “анхааралд өртөхөөргүй” буюу элбэг гэж ойлгож болох ч Монгол орны халиун буга энэ бүс нутагтаа “устаж байгаа” гэх ангилалд аль хэдийнээ орсон харамсалтай мэдээ бий.Таних шинж: Зуны зүсийг ажиглавал улаан туяа бүхий бор хүрэн бөгөөд үс нь зөөлөн байдаг, харин өвлийн зүс голдуу бор саарал зүстэй харагдахаас гадна үс нь урт ширүүн, өтгөн ноолууртай болон хувирдаг. Мэдээж бугын овгийн амьтдын гол шинж нь жилдээ нэг удаа эврээ гээдэг бөгөөд зөвхөн эрэгчин нь “хос” эвэртэй. Эврээ хавар 3-4 сард гээж, намар дуудлагын өмнө шинэ эвэр (манайхан цусан эвэр гэж нэрлэдэг) ургаж гүйцнэ. Эрэгчин нас ахих тусам эврийн салаа нэмэгдэнэ. Нас бие гүйцсэн эрэгчний эврийн салаа 6 хүрдэг ба манайд 8, 9 салаатай бодгаль хааяа тохиолддог.Tархац, байршил нутаг: Манай оронд янз бүрийн ойтой, ой бүхий газраар, мөн уулын хээр, хээрт ч амьдарна. Ер нь өдрийн идэвхтэй бөгөөд шөнөдөө хэвтэртээ амардаг. Зуны улиралд ялаа шумуулаас зугтааж, бэлчээрийн сайныг дагаж их явна. Голдуу өглөө эрт, оройдоо бэлчээрлэж мөн “усанд ороод”, өдрийн халуунд сүүдэр бүхий газар заримдаа уулын оройгоор “хэвтэж сэрүүцэн” хивнэ. Өвөл, хаврын улиралд нэг их явж бэлчээрлэхээс зайлсхийж нэг газраа тогтвортой идээшилдэг.Амьдралын онцлог: Тухайлбал 1980-аад оны дундуур Монгол оронд багадаа 130 гаруй мянган толгойд хүрч байсан халиун буга 2010 он гэхэд 6-хан мянган толгой болтлоо буюу 90 орчим хувиар буурсан байна.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Ясан болон цусан эвэр, чив, засаа, сав, сүүл, хэл зэргээс болж хууль бусаар хэт агнагдсаар Монголд дахин устах хэмжээнд хүрээд байна.Хамгаалсан байдал:&nbsp;Одоогоор Монгол орны хэмжээнд уг амьтны тоо толгой, хамгааллын хувьд нарийн судалгаа, мэдээ хомс байна. Хустайн БЦГ-аас жил бүр Эрдэнэт, Говь-Алтай, Төв аймгийн зарим газрууд руу халиун буга шилжүүлэн сэргээн нутагшуулах ажлыг сүүлийн 10 гаруй жил салбарын яамнаас зөвшөөрөл авч мэргэжлийн хүмүүстэй хамтран&nbsp;ажилласаар байна. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ХАЛИУН БУГАНЫ ЦЭЭЖ, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 3830гр
Цэвэр жин: 3100гр

Ногоон чулуун суурьтай Халиун буга (Red deer) сувинерийн хэмжээ:Урт: 23 смӨргөн: 16 смӨндөр: 7,5 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 24,5 смӨргөн: 24 смӨндөр: 10,5 см Овог. БугынханХалиун буга (заримдаа марал гэх нь бий) нь Монголчуудын соёлын нэг хэсэг болсон. Жишээлбэл: “Бөртэ-чино, гэргий Гуа маралын хамт Онон мөрний эх Бурхан халдун ууланд нутаглаж Батцагаан хэмээх нэгэн хөвгүүн төрүүлэв” гэсэн бичгийн сурвалж бичигт дурдсан бол хүрэл зэвсгийн үеийн буган хөшөө дээр нисэх гэж байгаа мэт маш уран дүрсэлсэн.Статус: Олон улсад “анхааралд өртөхөөргүй” буюу элбэг гэж ойлгож болох ч Монгол орны халиун буга энэ бүс нутагтаа “устаж байгаа” гэх ангилалд аль хэдийнээ орсон харамсалтай мэдээ бий.Таних шинж: Зуны зүсийг ажиглавал улаан туяа бүхий бор хүрэн бөгөөд үс нь зөөлөн байдаг, харин өвлийн зүс голдуу бор саарал зүстэй харагдахаас гадна үс нь урт ширүүн, өтгөн ноолууртай болон хувирдаг. Мэдээж бугын овгийн амьтдын гол шинж нь жилдээ нэг удаа эврээ гээдэг бөгөөд зөвхөн эрэгчин нь “хос” эвэртэй. Эврээ хавар 3-4 сард гээж, намар дуудлагын өмнө шинэ эвэр (манайхан цусан эвэр гэж нэрлэдэг) ургаж гүйцнэ. Эрэгчин нас ахих тусам эврийн салаа нэмэгдэнэ. Нас бие гүйцсэн эрэгчний эврийн салаа 6 хүрдэг ба манайд 8, 9 салаатай бодгаль хааяа тохиолддог.Tархац, байршил нутаг: Манай оронд янз бүрийн ойтой, ой бүхий газраар, мөн уулын хээр, хээрт ч амьдарна. Ер нь өдрийн идэвхтэй бөгөөд шөнөдөө хэвтэртээ амардаг. Зуны улиралд ялаа шумуулаас зугтааж, бэлчээрийн сайныг дагаж их явна. Голдуу өглөө эрт, оройдоо бэлчээрлэж мөн “усанд ороод”, өдрийн халуунд сүүдэр бүхий газар заримдаа уулын оройгоор “хэвтэж сэрүүцэн” хивнэ. Өвөл, хаврын улиралд нэг их явж бэлчээрлэхээс зайлсхийж нэг газраа тогтвортой идээшилдэг.Амьдралын онцлог: Тухайлбал 1980-аад оны дундуур Монгол оронд багадаа 130 гаруй мянган толгойд хүрч байсан халиун буга 2010 он гэхэд 6-хан мянган толгой болтлоо буюу 90 орчим хувиар буурсан байна.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Ясан болон цусан эвэр, чив, засаа, сав, сүүл, хэл зэргээс болж хууль бусаар хэт агнагдсаар Монголд дахин устах хэмжээнд хүрээд байна.Хамгаалсан байдал:&nbsp;Одоогоор Монгол орны хэмжээнд уг амьтны тоо толгой, хамгааллын хувьд нарийн судалгаа, мэдээ хомс байна. Хустайн БЦГ-аас жил бүр Эрдэнэт, Говь-Алтай, Төв аймгийн зарим газрууд руу халиун буга шилжүүлэн сэргээн нутагшуулах ажлыг сүүлийн 10 гаруй жил салбарын яамнаас зөвшөөрөл авч мэргэжлийн хүмүүстэй хамтран&nbsp;ажилласаар байна. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ХАЛИУН БУГА, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 1970гр
Цэвэр жин: 1480гр

Ногоон чулуун суурьтай Шивэр хандгайн цээж баримал (Reindeer - caribou) сувинерийн хэмжээ:Урт: 21 смӨргөн: 21 смӨндөр: 31 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 22.5 смӨргөн: 22.5 смӨндөр: 32 см Овог: БугынханСтатус: Нэн ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангилалын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “анхааралд өртөхөөргүй”, бүс нутгийн хэмжээнд “устаж болзошгүй” хэмээн үнэлэгдсэн.Таних шинж: Биеийн урт 300 см, сэрвээний өндөр 240 см, жин 570 кг хүрнэ. Бие харьцангуй богино, том, лагс. Мөчид урт. Чих урт, сүүл богино. Дээд уруул доод уруулаа бүрхэж унжина. Хоолойдоо арьсан унжлага буюу сүүхтэй. Мэнжийн сүүх сүндэснийхээс том. Мэнж олон салаалсан том эвэртэй. Эврийн уг богино, бүдүүн, дундаа хавтгай, зөвхөн дээд захаараа олон салаатай. Зүс жигд хар халтар бараан, хөл, хоншоор цайвар.Tархац, байршил нутаг: Хэнтийн уулархаг нутгийн Онон, Хэрлэн, Туул, Хараа, Ерөө, Минж голын тайга, Хөвсгөл орчимд Улаан тайга, Хордил нуруу, Үүр голын сав, Умард Хангайд Бүтээлийн нуруу, Бүрэнгийн нурууны зүүн хэсэгт тархана. Гол горхийн хөндийн ам татмын чийгтэй бургас, сөөгөн хус торлогон шугуйт намгархаг нуга, уулын хажуугийн торлог ихтэй үргэлжилсэн ойд нутагладаг. Гол, горхи, нуур усны ойролцоо байх дуртай. Өвөл, зуны байршил нутаг бараг адилхан. Хэнтийд өвөл уулын 2000 метрт өгсөн ойн дээд зах хүртэл бэлчиж, зун заримдаа уулын тагд үзэгддэг. Нэн хязгаарлагдмал тархацтай.Амьдралын онцлог: Ороо нийлэгт IX сард орж, V сарын сүүлч, VI сарын эхээр сүндэс 1-2 ходол төрүүлнэ. Голдуу ганц хоёр толгойгоор тааралдана. Хааяа бүлээрээ 6 хүртэл толгойгоор сүрэглэнэ. Бие гүйцсэн манж ганцаар явна. Зун төрөл бүрийн ургамал, өлөн, хөвд, найлзуураар идээшилнэ. Өвөл бут сөөгийн нахиа найлзуур, мөчир, хөвд зонхилон иднэ. Зун намар мараа долооно. Өглөө, үдэш, шөнө идэвхтэй.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Бараг судлаагүй. Дээр үеэс мах, арьсыг ашиглах зорилгоор агнаж ховордуулжээ. Монгол оронд 2010 оны байдлаар, 39945 км2 нутагт 1.6 бодгаль ноогдох нягтшилтайгаар 7100 орчим шивэр молцог хандгай тархан байршиж байгааг тогтоосон байна. Хууль бусаар агнадаг. Чоно төлийг хялбар барьж хороодог бөгөөд Хэнтийд хандгайд халдах нь түгээмэл.&nbsp;Устах аюулд орсон зүйл.Хамгаалсан байдал:&nbsp;Агнахыг 1953 оноос хуулиар хориглож, Амьтны тухай хуульд нэн ховор амьтнаар бүртгэсэн. Монгол улсын улаан номд оруулсан. Тархац нутгийн 20 орчим хувь нь улсын тусгай хамгаалалтай газарт хамрагдсан. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ШИВЭР ХАНДГАЙН ЦЭЭЖ, хүрэл, цутгуур

Ногоон чулуун суурьтай Шивэр хандгай (Siberian moose) сувинерийн хэмжээ:Урт: 20 смӨргөн: 19 смӨндөр: 8,5 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 24,5 смӨргөн: 24 смӨндөр: 10,5 см Овог. БугынханСтатус: Нэн ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангилалын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “анхааралд өртөхөөргүй”, бүс нутгийн хэмжээнд “устаж болзошгүй” хэмээн үнэлэгдсэн.Таних шинж: Биеийн урт 300 см, сэрвээний өндөр 240 см, жин 570 кг хүрнэ. Бие харьцангуй богино, том, лагс. Мөчид урт. Чих урт, сүүл богино. Дээд уруул доод уруулаа бүрхэж унжина. Хоолойдоо арьсан унжлага буюу сүүхтэй. Мэнжийн сүүх сүндэснийхээс том. Мэнж олон салаалсан том эвэртэй. Эврийн уг богино, бүдүүн, дундаа хавтгай, зөвхөн дээд захаараа олон салаатай. Зүс жигд хар халтар бараан, хөл, хоншоор цайвар.Tархац, байршил нутаг: Хэнтийн уулархаг нутгийн Онон, Хэрлэн, Туул, Хараа, Ерөө, Минж голын тайга, Хөвсгөл орчимд Улаан тайга, Хордил нуруу, Үүр голын сав, Умард Хангайд Бүтээлийн нуруу, Бүрэнгийн нурууны зүүн хэсэгт тархана. Гол горхийн хөндийн ам татмын чийгтэй бургас, сөөгөн хус торлогон шугуйт намгархаг нуга, уулын хажуугийн торлог ихтэй үргэлжилсэн ойд нутагладаг. Гол, горхи, нуур усны ойролцоо байх дуртай. Өвөл, зуны байршил нутаг бараг адилхан. Хэнтийд өвөл уулын 2000 метрт өгсөн ойн дээд зах хүртэл бэлчиж, зун заримдаа уулын тагд үзэгддэг. Нэн хязгаарлагдмал тархацтай.Амьдралын онцлог: Ороо нийлэгт IX сард орж, V сарын сүүлч, VI сарын эхээр сүндэс 1-2 ходол төрүүлнэ. Голдуу ганц хоёр толгойгоор тааралдана. Хааяа бүлээрээ 6 хүртэл толгойгоор сүрэглэнэ. Бие гүйцсэн манж ганцаар явна. Зун төрөл бүрийн ургамал, өлөн, хөвд, найлзуураар идээшилнэ. Өвөл бут сөөгийн нахиа найлзуур, мөчир, хөвд зонхилон иднэ. Зун намар мараа долооно. Өглөө, үдэш, шөнө идэвхтэй.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Бараг судлаагүй. Дээр үеэс мах, арьсыг ашиглах зорилгоор агнаж ховордуулжээ. Монгол оронд 2010 оны байдлаар, 39945 км2 нутагт 1.6 бодгаль ноогдох нягтшилтайгаар 7100 орчим шивэр молцог хандгай тархан байршиж байгааг тогтоосон байна. Хууль бусаар агнадаг. Чоно төлийг хялбар барьж хороодог бөгөөд Хэнтийд хандгайд халдах нь түгээмэл.&nbsp;Устах аюулд орсон зүйл.Хамгаалсан байдал:&nbsp;Агнахыг 1953 оноос хуулиар хориглож, Амьтны тухай хуульд нэн ховор амьтнаар бүртгэсэн. Монгол улсын улаан номд оруулсан. Тархац нутгийн 20 орчим хувь нь улсын тусгай хамгаалалтай газарт хамрагдсан. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> ﻿Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ШИВЭР ХАНДГАЙ, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 2330гр
Цэвэр жин: 1840гр

Ногоон чулуун суурьтай Тул загас (Siberian taimen) сувинерийн хэмжээ:Урт: 21 смӨргөн: 12 смӨндөр: 7.5 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 24.5 смӨргөн: 24 смӨндөр: 10.5 см Овог. ХулдынханМонгол загасны хаан загас нь тул бөгөөд Хулд овгийн загасны хамгийн том нь юм. Тул загасыг цэнгэг усны орчныг тодорхойлогч хэмжүүр загас гэж тодорхойлдог.Статус: Ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангиллын шалгуураар “устаж болзошгүй” зүйлд хамаарна.Таних шинж: Бүдүүн, уртавтар биетэй. Ам тэгш, том. Эрүү тагнай бөх шүдтэй, толгой дээрээ жижиг дугуй бараан толботой, биеийн гадаргуудаа хагас сар хэлбэрт хар толбуудтай. Нуруу боровтор бараан, хажуу тал зэсэн улаан хүрэн, өехий мөнгөлөг цагаан өнгөтэй. Нурууны өөхөн сэлүүртэй.Tархац, байршил нутаг: Монгол Улсад Сэлэнгэ мөрний томхон цутгал голууд, Дархадын хотгорын зарим нуур, Шишгэд, Хөг, Дэлгэрмөрөн, Эг, Онон, Хэрлэн, Халх гол, Буйр нуурт тархжээ.Амьдралын онцлог: Өндөр газрын хүйтэн устай нуур, ширүүн урсгалтай голын усанд амьдрах зохилдлогоотой. Голын гүнзгий булан тохойн усанд өвөлжиж, хаваржина. Залуу тул бага усны элдэв сээр нуруугүй амьтнаар хооллож байгаад, 4 наснаас махан идшинд шилжин жижиг загас, хөхтөн амьтад, шувууны ангаахай, дэгдээхэй барьж иднэ. Урт настай, дунджаар 40 гаруй жил насалдаг. 7 наснаас үржилд орно. Хавар 5-р сарын эхээр голын цөн түрэх үед үржих газраа хуран цугларч, түрсээ шахна. Голын эхний хайрган ёроолтой, түргэн урсгалтай хэсэгт үржинэ.Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Өвөлжих, хаваржих цүнхээл гүн газрыг хөндөн сүйтгэх, алт олдворлолт болон бусад тохиолдлоор ус бохирдох, хууль бусаар агнаснаас тархац нутагтаа хааяагүй эрс ховордож байна.Хамгаалсан байдал:&nbsp;Монгол улсын Засгийн газрын 2012 оны 7 дугаар тогтоолын хавсралтад ховор амьтнаар бүртгэсэн, Монгол улсын улаан номд орсон. Онон, Хэрлэн голын хэсэгчилсэн нутгийг улсын тусгай хамгаалалтад авсан. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819﻿#Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ТУЛ, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 1700гр
Цэвэр жин: 1200гр

Ногоон чулуун суурьтай Цурхай (Northern Pike) загас сувинерийн хэмжээ:Урт: 19 смӨргөн: 19 смӨндөр: 14 см Бэлгийн хайрцагны хэмжээ:Урт: 25 смӨргөн: 18 смӨндөр: 20 см Овог. ЦурхайнханУг загасны толгойд загалмай&nbsp;хэлбэртэй яс байдаг. Тиймээс үлгэр домогт цурхайг ариун загас хэмээдэг. Домгийн загас болох цурхайг эрдэнэс хадгалагч, эд баялаг, аз жаргалыг зөгнөгч хэмээн билэгддэгТаних шинж: Цурхай загас нь урт эрүү, алаг өнгийн шувтан урт бие, хатуу хайрсаараа бусад төрлийн загаснаас онцгой ялгардаг. Мөн эрүү, тагнай, хэлэн дээр нь байрлах олон янзын хэлбэртэй, хүчирхэг&nbsp;шүднүүд нь амьдралынх нь туршид шинэчлэгдэн ургадаг нь үнэхээр хачирхалтай.Tархац, байршил нутаг: Манай оронд Ердийн болон Амарын гэх хоёр төрлийн цурхай загас Сэлэнгэ, Орхон, Туул, Өгий, Хэрлэн, Онон, Оршуун, Халх гол, Буйр нуурт тархан амьдардаг. Ердийн цурхайн биеийн өнгө нь ногоовтор, жижиг зуйван шар толботой байдаг бол Амарын цурхайн нуруу бараан, биеийн хажуу хэвлий цайвар, бөөрөнхий хэлбэрийн том том хар толботой байдаг байна.Амьдралын онцлог: ан төлөвийн хувьд ганцаараа амьдрах дуртай, догшин, тааралдсан бүхнээ өмчлөх хүсэлтэй, жилийн турш идэвхитэй хооллодог бөгөөд биеийн урт нь 2 метр, жин нь 30 кг хүрдэг байна. Дунджаар 30 жил насалдаг. Гэхдээ 150 насалсан цурхай загасыг судалгаагаар тогтоож байжээ. Ерөнхийдөө маш урт настай загас юм. Цэнгэг усны онцгой махчин загас болох цурхай нь ангаа элдэж хөөдөггүй, отож довтолдог. Ингэхдээ усны ургамлын өтгөн бүрхүүлд нуугдан огт хөдөлгөөнгүй хэвтэж байгаад олзоо хармагцаа маш хурдан, огцом довтолж, зугтах боломж олголгүйгээр дайрч өөрийн идэш болгодог бөгөөд маш хүчирхэг шүдтэй. Салбаруудын байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст Төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ЦУРХАЙ, хүрэл, цутгуур

Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 3160гр
Цэвэр жин: 2710гр

Ногоон чулуун суурьтай Шивэр хилэм загас (Siberian sturgeon) сувинерийн хэмжээ:Урт: 17 смӨргөн: 11 смӨндөр: 7 см Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.Урт: 21 смӨргөн: 21 смӨндөр: 11,5 см Статус: Ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангиллын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “устаж байгаа”, бүс нутгийн хэмжээнд “устаж байгаа” хэмээн үнэлэгдсэн.Таних шинж: Нуруун тал бор саарал, хэвэл цайвар шаргал өнгөтэй. Хошууныхаа доод талд байрласан амтай. Хоёр хос сахалтай. Арьс, ялангуяа толгойн хэсэгтээ товхон хайрстай.Tархац, байршил нутаг: Монгол Улсад олон голын бэлчир, Сэлэнгэ мөрөн түүний цутгалан голуудаар тархана. Тавиад оноос Сэлэнгэ, Орхон, Туул гол өгсөн ганц нэгээр нүүдэллэн ирж, нутагшиж эхэлсэн. 1988 онд Булган аймгийн Хантай багийн нутаг Эгийн голоос баригдаж байв. Жараад оноос хууль бусаар хайр гамгүй агналтаас эрс ховордсон. Өнөөгийн байдлаар, манай оронд 3 газар түрсээ шахдаг гэж үздэг. Дэлгүүрийн байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> Хүргэлтийн утас: 8898-1100, 8988-1818, 8988-1819 #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

ШИВЭР ХИЛЭМ, хүрэл, цутгуур

Монгол Улсын улаан номонд орсон ховор ан амьтныг бэлэг дурсгалын зориулалтаар хүрэл цутгуураар урлан гаргаж байна. Бэлгийн хайрцаг, савлагаатай.
Хайрцагтай жин: 1430гр
Цэвэр жин: 1020гр

Монгол Улсын улаан номонд орсон ховор ан амьтныг Мөнгөн талст брэнд цувралаар хүрэл цутгуураар урлан гаргаж байна. Манай улс "Go Mongolia" уриан дор аялал жуулчлалыг идэвхжүүлэх жил болгон зарласан.Ногоон чулуун суурьтай БӨХӨН (Mongolian saiga antelope) сувинерийн хэмжээ:Урт: 15смӨргөн: 6.8смӨндөр: 14смХайрцаг орсон нийт жин: 1.9кг, сувинерийн цэвэр жин 1.5кгБэлгийн хайрцаг, савлагаатай. Бөхөн (saiga antelope) тухай: Мөстлөгийн үеэс үлдсэн ховорхон амьтан, буган биетэй, тэмээн толгойтой Монгол хонины хирийн биетэй ургамлан тэжээлт, хивэгч амьтан. Шаргын говьд өвөл 50 хүртэл толгойгоор сүрэглэнэ. Зун сүрэг задарч тархана. Биеийн дундаж жин 32кг, биеийн урт нь 116см орчим, өндөр нь 75см, дундаж насжилт нь 6-10 жил. Нас бие гүйцсэн эр тахийг ооно /хэржин, эмийг нь шаргачин/хэрэгчин, үр төлийг нь янзага гэж нэрлэнэ. 1930 оноос хойш агнахыг хориглосон.&nbsp;Дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн 2023 онд хийсэн судалгаагаар 15540 тоо толгой болсон байна.&nbsp; Статус: Нэн ховор, унаган зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангилалын шалгуураар олон улсын хэмжээнд “устаж болзошгүй”, бүс нутгийн хэмжээнд “устаж болзошгүй” хэмээн үнэлэгдсэн. Салбаруудын байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

БӨХӨН, хүрэл, цутгуур

Мөнгөн талст брэнд хурдан морь сонирхогчиддоо зориулан ногоон чулуун суурьтай УНАГА урлав.Урт: 10смӨргөн: 4.8смӨндөр: 13.5смХийц: цутгуурын гуульХайрцаг орсон нийт жин: 1.9кг, сувинерийн цэвэр жин 1.5кгБэлгийн хайрцаг, савлагаатай. Алтан унаганы тухай: Монгол Улсад 120 мянга орчим уяач, хурдан морь сонирхогчид байна.&nbsp; Салбаруудын байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100, 9912-7468</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965, 9656-0902</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia

УНАГА, гууль, цутгуур

Дахин худалдаанд гарлаа.

Монгол Улсын улаан номонд орсон ховор ан амьтныг Мөнгөн талст брэнд цувралаар хүрэл цутгуураар урлан гаргаж байна. Манай улс "Go Mongolia" уриан дор аялал жуулчлалыг идэвхжүүлэх жил болгон зарласан.Ногоон чулуун суурьтай ТАХЬ (Mongolian wild horse) сувинерийн хэмжээ:Урт: 16.2смӨргөн: 6.8смӨндөр: 16.2смХайрцаг орсон нийт жин: 1.9кг, сувинерийн цэвэр жин 1.5кгБэлгийн хайрцаг, савлагаатай. Тахины тухай: Монгол оронд устаж үгүй болоод дахин нутагшуулан амьдарч байгаа зэрлэг адуу (шинжлэх ухааны нэр нь Equus ferus przewalskii)-ны ганц төрөл зүйл. Биеийн дундаж жин 325кг, биеийн урт нь 250см орчим, өндөр нь 146см, дундаж насжилт 15-25 жил. Нас бие гүйцсэн эр тахийг азарга, эмийг нь гүү, үр төлийг нь унага гэж нэрлэнэ. 1930 оноос хойш агнахыг хориглосон. Жараад онд ганц нэгээр үзэгдэж байгаад, далаад оноос хойш Монгол Улсад тахь устсан. Монгол Улсын Засгийн газар тахийг сэргээн нутагшуулах ажлыг 1992 оноос эхлэн холбогдох байгууллага, гадаадын иргэнтэй хамтран зохион байгуулсны үр дүнд Хустайн байгалийн цогцолборт газар, Говийн их дархан цаазат газрын Б хэсгийн Бижийн гол, Хонин усны говь, Тахийн ус, Гүн тамга, Завхан Аймгийн Дөрвөлжин сумын нутаг зэрэг газарт нутагшин үржиж 1000 орчим болсон байна. Статус: Нэн ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангилалын болон шалгуураар олон улсын болон бүс нутгийн хэмжээнд “устаж байгаа” хэмээн үнэлжээ. Салбаруудын байршил:<ul><li>УИД-н 6 давхарт, 8898-1100</li><li>Хан-Уул Имарт 3-р давхарт, 8805-7965</li><li>УИД зүүн хойно Гандирс хажууд, Мөнгөн талст төв дэлгүүр, 9090-0800, 8099-0145</li></ul> #Танаас_Эхлэх_Түүх#Go_Mongolia